Koken met zo min mogelijk voedselkilometers

11 nov. 2011

GEMERT – Slagroom is een heikel punt. Het hoofdbestanddeel melk kan weliswaar van een Gemert-Bakelse koe afkomstig zijn, maar de bewerking vindt plaats in een Zuid-Duitse zuivelfabriek. Dat wordt dus lastig. Het team van de gemeente houdt het daarom op een soepje, een stamppot met ragout en een compote van slagroomloos seizoensfruit… Lees meer »

• Er wordt onder andere gekookt met vergeten groenten uit de tuin van het Boerenbondsmuseum.

Door Marcel Bosmans
Vertegenwoordigers van HandelBewust, ZLTO, gemeente en lokale media gaan vanavond, op de Dag van de Duurzaamheid, de Caloriaanse Eetdaging aan. De vier teams hebben de opdracht gekregen om te gaan koken met streekproducten. Hoe dichter bij huis de ingrediënten gevonden zijn, hoe beter. Wie de minste voedselkilometers heeft afgelegd wint de competitie. De gerechten worden bereid in de keuken van het Commanderij College en beoordeeld door deskundige Jorg Bongers, eigenaar van een natuurwinkel in Oss.

Bewuster maken
De wedstrijd is een initiatief van HandelBewust, een gelegenheidsclubje dat anderhalf jaar geleden door acht inwoners van Handel in het leven is geroepen. Doel is zichzelf en anderen bewuster maken van het eigen handelen en de keuzes die op het gebied van duurzaamheid gemaakt kunnen worden. “Tijdens de duurzaamheidsconferentie in de Eendracht is er veel gepraat over wat ‘we’ wel en niet zouden moeten doen om Gemert-Bakel meer duurzaam te maken”, legt bewuste Handelnaar Bert Visser uit. “Een van de conclusies was dat de sleutel ligt in ‘bewustwording’. Wij dragen daar een steentje aan bij door te starten met de Caloriaanse Eetdaging.” Het idee is gebaseerd op een initiatief in Noord-Holland. “Ik las erover in de krant en dacht dat moeten we hier ook gaan doen. Als het een succes wordt bouwen we het in de komende jaren verder uit.”

Van ver
De kop Caloriaanse Eetdaging dekt volgens de clubvoorzitter de lading. “Het is een samensmelting van de woorden calorie, eet en uitdaging. De ploeg van Handel Bewust daagt teams van de gemeente, ZLTO en de media uit om een smakelijke, gezonde maaltijd te bereiden met zo weinig mogelijk voedselkilometers. We houden namelijk bijna allemaal van lekker eten, maar realiseren ons vaak onvoldoende welke afstand de ingrediënten af hebben moeten leggen om op ons bord terecht te komen. De supermarkt is vaak om de hoek, maar pak eens een potje of een pakje uit de schappen, kijk eens welke bestanddelen er allemaal inzitten en waar ze vandaan komen en je zult verbaasd staan. We willen mensen hiervan bewust maken, zodat ze zich gaan afvragen of het werkelijk noodzakelijk en wenselijk is om voedsel van zo ver te halen. De eetdaging geeft daartoe de eerste aanzet in Gemert-Bakel. De teams staan voor de pittige uitdaging om een driegangen menu samen te stellen met seizoensgebonden producten uit de omgeving. Om het niet te ingewikkeld te maken voor de deelnemers, kijken we in eerste instantie alleen naar waar de ingrediënten vandaan komen en niet of ze duurzaam geproduceerd zijn.”

Duurzaam
Wethouder Ruimte Roël Hoppezak heeft het initiatief omarmd en knoopt vandaag ook zelf een schort voor. “Ik kook en eet graag, maar dat is niet de reden om deze uitdaging aan te gaan. De Eetdaging past in het beleid dat door dit college is ingezet en dat beoogt om lokaal een duurzame voedselproductie en een sluitende voedselproductieketen te bevorderen. Het moet voor iedereen duidelijk zijn waar ons voedsel vandaan komt en wat er voor nodig is om het te produceren en van producent naar consument te brengen. Het belangrijkste obstakel op weg naar een duurzamere productieketen is het gebrek aan bewustzijn. Veel kinderen denken dat spinazie in blokjes groeit en dat melk uit de fabriek komt. De anonimiteit van voedingsmiddelen is te groot. Daardoor voelen de mensen, producenten én consumenten, geen verantwoordelijkheid naar elkaar toe om in duurzaamheid te investeren.”

Belasting
Hoppezak wil dat Gemert-Bakel een actieve bijdrage levert aan een duurzame voedselproductie. “We zijn een belangrijke voedselproducent op lokaal, regionaal, nationaal en zelfs internationaal niveau. Tachtig procent van de plaatselijke agrarische productie is bestemd voor het buitenland. Het is maar zeer de vraag of ons platteland bestendig genoeg is, om op dezelfde voet te blijven doorgaan. Verdere intensivering betekent dat mens en milieu in de toekomst nog zwaarder belast worden dan nu al het geval is, terwijl de samenleving op dit moment al aangeeft dat de grenzen bereikt zijn. Met een groeiende wereldbevolking en welvaart ontkomen we er niet aan om het beter te organiseren. Anders is het einde snel in zicht.”

Efficiënter
Een deel van de oplossing ligt in dichter bij de markt produceren, zo stelt de wethouder. “Dat betekent in de praktijk dat een deel van de productie naar andere landen verplaatst wordt. Het plaatselijke buitengebied wordt dan minder belast en ons voedsel hoeft minder kilometers af te leggen . Wat je in feite doet is de productie efficiënter inrichten. Het is toch merkwaardig dat rijst in Azië van de velden wordt gehaald, vervolgens in Europa in zakjes wordt gestopt en daarna weer teruggaat naar Azië. Dat gebeurt alleen, omdat er aan iedere stap verdiend wordt. Door dicht bij huis te produceren kan een aanzienlijk deel van de tussenhandel uitgeschakeld worden. Daardoor krijgt de boer een betere prijs voor zijn product, hoeft de consument niet onnodig meer te betalen voor zijn stukje vlees en wordt er minder voedsel en energie verspild waardoor de aarde minder belast wordt en grondstoffen niet zo snel opraken. Op korte termijn zijn we misschien wel wat duurder uit als we meer streekproducten in het boodschappenkarretje laten vallen, maar op lange termijn besparen we, omdat de maatschappelijke kosten dalen. Er is minder geld nodig om de nadelen van het huidige systeem -vervuiling door intensieve productie en transport en aantasting van de leefomgeving en volksgezondheid- tegen te gaan, waardoor de belastingen omlaag kunnen.”

Goede voorbeeld
Hoppezak vindt niet dat hij als een Don Quichot tegen windmolens vecht. “Ik heb allerminst de illusie dat we in Gemert-Bakel de wereld van de ondergang kunnen redden, maar wat weerhoudt ons ervan het goede voorbeeld geven? Als voedselproducent van formaat kunnen we iets in gang zetten. Met steun van de provincie en het Rijk willen we op dit terrein een pilotgemeente te zijn. Op provinciaal niveau is er al een kentering in het beleid zichtbaar. Brabant heeft al de rem gezet op de grootte van agrarische bouwblokken. Daarnaast heeft de Commissie Van Doorn zich op verzoek van de provincie gebogen over de verduurzaming van de landbouw in Brabant. Dat heeft onder meer geresulteerd in het Verbond van Den Bosch. Provincie, agrariërs en de grootwinkelbedrijven hebben daarin met elkaar afgesproken dat Nederlandse supermarktketens in 2020 alleen nog duurzaam vlees in de schappen hebben liggen. Dat is een forse stap in de goede richting. Willen we iets veranderen dan moeten we het nu doen, want de kans ligt er. Wat we eerst moeten doen is een heldere definitie van duurzaamheid formuleren. Vervolgens kunnen er nieuwe voorwaarden aan agrarische ontwikkelingen worden verbonden, zodat de duurzaamheid gewaarborgd is. Bedrijven die duurzaam operen kunnen dan ruimere ontwikkelingsmogelijkheden krijgen.”

‘Alleen maar winnaars’ bij Caloriaanse Eetdaging

Geplaatst op: 15/11/2011

GEMERT – De eerste Caloriaanse Eetdaging is gewonnen door het team van de ZLTO. Doel van de wedstrijd was een maaltijd te bereiden met zo min mogelijk voedselkilometers. Kookploegen van de gemeente, HandelBewust, ZLTO en de media stonden daarvoor een avond lang in de keuken van het Commanderij College. Om de winnaar te kunnen bepalen werd aan iedere autokilometer een punt toegekend. Het team met de minste punten eindigde bovenaan in de competitie.

Foto: Teams in actie tijdens de Caloriaanse Eetdaging (Foto:Rian Swinkels).

De vertegenwoordiging van de gemeente had verreweg de minste voedselkilometers, maar de reglementen schreven nu eenmaal voor dat er geen producten uit de diepvries gebruikt mochten worden. Omdat de ploeg van wethouders en ambtenaren dit voorschrift over het hoofd had gezien, deed zij met plezier afstand van de eeuwige roem en ging runner-up ZLTO met de hoogste eer strijken. Het tekende de onderlinge sfeer: “Eigenlijk zijn we allemaal winnaars”, concludeerde Bert Visser van het organiserende HandelBewust aan het einde van de avond, “want het is alle teams gelukt om met ingrediënten uit de eigen omgeving een lekker gerecht op tafel te zetten.”